Lúc mới khởi sự tu học theo truyền thống Pāḷi, không ít hành giả khi nghe danh xưng “Tam Tạng Kinh Điển” đều có cảm giác choáng ngợp trước khối lượng kiến thức khổng lồ. Có vẻ chỉ dành cho chư Tăng hoặc người học chuyên sâu. Kỳ thực, khi thấu hiểu bản chất, Tam Tạng lại là một hệ thống rất thực tế. Có thể ví nó như một kim chỉ nam toàn diện cho người tu tập, giúp cho tiến trình tu học luôn đi đúng trọng tâm.
1. Tam Tạng là gì?
Tam Tạng (Tipiṭaka) theo nghĩa đen là “ba cái giỏ”, hàm ý ba nhóm lớn để chứa và hệ thống hóa lời dạy của Đức Phật.
Hệ thống này được phân chia thành:
Tạng Luật (Vinaya Piṭaka)
Bộ Tạng Kinh (Sutta Piṭaka)
Abhidhamma Piṭaka – Tạng Vi Diệu Pháp
Hệ thống Theravāda đã bảo tồn vẹn nguyên Tam Tạng bằng tiếng Pāḷi cổ, và được xem là hệ thống kinh điển cổ xưa, nhất quán và gần với lời Phật dạy nguyên thủy nhất.
Vinaya Piṭaka: Cốt lõi của giới hạnh
Dù Vinaya Piṭaka nhắm đến đời sống tu hành của chư Tăng, song Phật tử tại gia nắm rõ Luật sẽ hành trì rất vững vàng.
Giới luật thực chất không phải để gò bó con người, mà mục tiêu là:
Bảo hộ sự thanh khiết của thân tâm
Hạn chế các tranh chấp và phiền toái
Thiết lập nền tảng cho sự phát triển của Định và Tuệ
Để dễ hình dung:
Giới luật là giới hạn an toàn để điều chỉnh hành vi và lời nói
Người mới bắt đầu chỉ cần nắm vững những nguyên tắc cơ bản:
Nhân – duyên – quả trong hành vi
Tôn trọng giới hạn
Sống có kỷ luật và trách nhiệm
Sutta Piṭaka: Nguồn cảm hứng tâm linh
Tạng Kinh là phần quen thuộc nhất với Phật tử tại gia.
Phần này lưu giữ:
Toàn bộ các pháp thoại của Đức Phật
Các cuộc đàm luận giữa Ngài với các vị check here đệ tử, giới quyền quý, thường dân và các đạo sư khác
Các hướng dẫn cụ thể về Tứ Diệu Đế: khổ, tập, diệt, đạo
Cấu trúc Sutta Piṭaka phân thành 5 bộ Nikāya lớn, cụ thể:
Có kinh dài, kinh trung, kinh ngắn
Chứa đựng những hướng dẫn hành trì thực tế như Pháp Cú hay Tứ Niệm Xứ
Có kinh trả lời thẳng những vấn đề đời sống
Nhìn chung:
Tạng Kinh là bản đồ giải thoát được trình bày qua ngôn từ, ẩn dụ và sự thực chứng
Lời khuyên cho hành giả mới là nên khởi sự từ Sutta Piṭaka.
Tìm hiểu Tạng Vi Diệu Pháp – Cơ chế vận hành của ý thức
Vi Diệu Pháp (Abhidhamma) là phần trừu tượng và khó nhất, nhưng cũng sâu nhất.
Nếu ví:
Tạng Kinh trả lời cho câu hỏi “Đức Phật đã dạy những gì”
Thì Vi Diệu Pháp là “Pháp vận hành như thế nào”
Abhidhamma cung cấp cái nhìn chi ly về:
Tâm là gì?
Một sát-na tâm gồm những yếu tố nào?
Nguyên nhân hình thành các trạng thái bất thiện
Cơ chế tích lũy và vận hành của nghiệp báo
Với người mới:
Chưa cần thiết phải nghiên cứu Abhidhamma ngay lập tức
Nhưng biết rằng nó tồn tại giúp tránh hiểu sai Phật pháp theo cảm tính hay niềm tin mơ hồ
Làm thế nào để kết nối Tam Tạng với Tam Học?
Để ghi nhớ một cách đơn giản:
Luật Tạng là nền tảng của Giới học
Sutta Piṭaka hướng đến Định (Samādhi)
Abhidhamma Piṭaka phát triển Tuệ (Paññā)
Hệ thống Tam Tạng là một chỉnh thể thống nhất, trong đó các phần tương trợ nhau:
Nhờ giữ Giới sạch trong mà Định lực được củng cố
Nhờ năng lực của Định mà trí Tuệ mới được phát sinh
Khi có trí Tuệ soi sáng, việc giữ Giới trở thành một sự tự nguyện sâu sắc
6. Người mới học Phật nên tiếp cận Tam Tạng ra sao?
Phương pháp học tập hiệu quả:
Đừng tạo áp lực phải thông thạo mọi thứ cùng một lúc
Cần tiếp cận theo trình tự hợp lý:
Thấu hiểu giá trị của sự kỷ luật trong tâm hồn
Lấy Kinh điển làm tấm gương để điều chỉnh nếp sống hằng ngày
Khi căn tính và sự hiểu biết đã chín muồi, hãy nghiên cứu Abhidhamma để phát triển tuệ giác
Tipiṭaka không tồn tại để làm giàu vốn tri thức lý thuyết, mà để:
cải thiện hành vi, lời nói và suy nghĩ trong cuộc sống thực tế